วันสำคัญของไทย เพื่อรำลึกถึงช้างไทย เพื่อนร่วมทาง สืบสานตำนานและอนุรักษ์สัตว์คู่บ้านคู่เมือง
13 มีนาคม ของทุกปี เป็น วันช้างไทย วันที่เราเฉลิมฉลองสัตว์ผู้ยิ่งใหญ่ สัญลักษณ์แห่งภูมิปัญญา พลัง และความภักดี บทความนี้พาทุกท่านย้อนรอยความสำคัญของช้างไทย ตำนานที่ผูกพันกับคนไทยมาเนิ่นนาน
วันช้างไทย ริเริ่มจากคณะอนุกรรมการประสานงานการอนุรักษ์ช้างไทย ซึ่งเป็นหน่วยงานประสานงาน องค์การภาครัฐและเอกชนที่ทำงานเกี่ยวกับการอนุรักษ์ช้างไทยคณะกรรมการเอกลักษณ์ของชาติ สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี เนื่องจากเล็งเห็นว่าหากมีการสถาปนาวันช้างไทยขึ้น จะช่วยให้ประชาชนคนไทย หันมาสนใจช้าง รักช้าง หวงแหนช้าง ตลอดจนให้ความสำคัญต่อการให้ความช่วยเหลืออนุรักษ์ช้างมากขึ้น
คณะอนุกรรมการฯ จึงได้พิจารณาหาวันที่เหมาะสม ซึ่งครั้งแรกได้พิจารณาเอาวันที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทำยุทธหัตถี มีชัยชนะเหนือพระมหาอุปราชา แต่วันดังกล่าวถูกใช้เป็นวันกองทัพไทยไปแล้ว จึงได้พิจารณาวันอื่น และเห็นว่าวันที่ 13 มีนาคม ซึ่งเป็นวันที่คณะกรรมการคัดเลือกสัตว์ประจำชาติ มีมติให้ช้างเผือกเป็นสัญลักษณ์ของประเทศไทยนั้นมีความเหมาะสม จึงได้นำเสนอมติตามลำดับขั้นเข้าสู่คณะรัฐมนตรี โดยได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์อีกทางหนึ่ง ซึ่งคณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อ 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2541 เห็นชอบให้ วันที่ 13 มีนาคม ของทุกปี เป็น วันช้างไทย และได้ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีเมื่อ 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2541 ลงในราชกิจจานุเบกษา เมื่อ 18 มิถุนายน พ.ศ. 2541
ผลจากการที่ประเทศไทยมีวันช้างไทยเกิดขึ้น นับเป็นการยกย่องให้เกียรติว่าเป็นสัตว์ที่มีความสำคัญอีกครั้ง นอกเหนือจากเกียรติที่ช้างเคยได้รับในอดีต ไม่ว่าจะเป็นช้างเผือกในธงชาติ หรือช้างเผือกที่เป็นสัญลักษณ์ของประเทศ หรือสัตว์คู่พระบารมีของพระมหากษัตริย์
ความสำคัญของช้างไทย
ช้างไทย สัญลักษณ์คู่บารมี มรดกทางวัฒนธรรม และบทบาทสำคัญในระบบนิเวศ สัตว์ใหญ่ใจดี ผู้เป็นสัญลักษณ์คู่บารมีของไทยมาช้านาน ไม่ได้เป็นเพียงสัตว์เลี้ยงหรือแรงงาน แต่ยังมีบทบาทสำคัญในหลายแง่มุมของสังคมไทย ทั้งในเชิงวัฒนธรรม เศรษฐกิจ และระบบนิเวศ บทความนี้จะพาทุกท่านไปรู้จักกับความสำคัญของช้างไทยในมิติต่างๆ
ช้างไทย: สัญลักษณ์คู่บารมีพระมหากษัตริย์ไทย
ช้างปรากฏในตำนาน ความเชื่อ และประเพณีไทยมายาวนาน ชาวไทยเคารพช้างในฐานะสัตว์มงคล สัญลักษณ์ของพลังอำนาจ สติปัญญา และความอุดมสมบูรณ์ ช้างเผือกเป็นสัตว์คู่บารมีของพระมหากษัตริย์ไทย ปรากฏบนธงชาติไทย สื่อถึงความเจริญรุ่งเรือง และความเป็นสิริมงคล
สมัยพระบามสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สยามเคยใช้ธงชาติเป็น รูปช้างเผือก ชาวไทยเชื่อกันว่าช้างเผือกเป็นสัตว์คู่บารมีของพระมหากษัตริย์ไทย ช้างเผือกจึงได้รับการยกย่องเสมือนเจ้านายชั้นเจ้าฟ้า
ช้างไทย: มรดกทางวัฒนธรรม
ช้างมีบทบาทสำคัญในวัฒนธรรมไทยมาช้านาน ปรากฏในวรรณคดี ภาพจิตรกรรม ประติมากรรม และงานช่างต่างๆ ช้างถูกใช้ในงานพิธีกรรมต่างๆ เช่น งานแห่ครัวทาน งานบวช งานศพ สะท้อนให้เห็นถึงความผูกพันทางวัฒนธรรมระหว่างช้างกับคนไทย
ช้างไทย: แรงงานสำคัญ
ในอดีต ช้างเป็นแรงงานสำคัญในหลายภาคส่วน ช้างถูกใช้ในการลากไม้ ลากเกวียน ไถนา ขนส่งสินค้า ช่วยให้การทำงานต่างๆ มีประสิทธิภาพมากขึ้น ปัจจุบัน แม้บทบาทของช้างในฐานะแรงงานจะลดลง แต่ช้างยังคงมีบทบาทสำคัญในบางพื้นที่ เช่น การลากไม้ในป่า ช่วยให้การขนส่งไม้ในพื้นที่ทุรกันดารเป็นไปอย่างสะดวก
ช้างไทย: ดึงดูดการท่องเที่ยว
ช้างเป็นหนึ่งในสัตว์ดึงดูดนักท่องเที่ยวให้มาเยือนประเทศไทย นักท่องเที่ยวหลายคนใฝ่ฝันที่จะได้สัมผัสช้างอย่างใกล้ชิด เรียนรู้วิถีชีวิตช้างไทย ช่วยให้เกิดรายได้แก่ชุมชนและผู้ดูแลช้าง
ช้างไทย: ผู้พิทักษ์ป่า
ช้างมีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศ ช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์ พัฒนาแหล่งน้ำ และสร้างสมดุลให้กับป่า ช้างช่วยป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่า ช่วยให้ป่าไม้สมบูรณ์
กิจกรรมวันช้างไทย 13 มีนาคม ของทุกปี
กิจกรรมวันช้างไทยทั้งหน่วยงานรัฐและเอกชนได้มีการจัดกิจกรรมพิเศษมากมาย เช่น การจัดสะโตกช้าง หรือขันโตกช้าง โดยช้างจะรับประทานอาหารที่ทางปางช้างได้จัดเตรียมไว้ การแสดงโชว์ช้าง เพื่อให้เห็นความน่ารักและความสามารถหลากหลายของช้าง เช่น ช้างทำงาน ช้างวาดภาพ ช้างเตะฟุตบอล ช้างเต้นรำ และเรายังสามารถขี่ช้างภายในบริเวณปางได้ด้วย และยังมีกิจกรรมเกี่ยวกับช้าง โดยมีการจัดนิทรรศการให้ความรู้ งานสัมมนา กิจกรรมให้เด็กๆ ได้ประกวดการเขียนเรียงความ วาดภาพระบายสีช้างกัน
ที่มาข้อมูลและรูปภาพ:
- เว็บไซต์วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี (th.wikipedia.org)